Hoe moeten we verder?
Een heleboel dus nog om te verbeteren. Maar hoe moet dat gebeuren?
Opdracht: Denk eens na welke verbeteringen jij voor ogen ziet voor het sociaal domein. Hoe kunnen deze verbeteringen bereikt worden?
Zoals we net al zagen, zijn er nog genoeg punten ter verbetering. Is de decentralisatie hiermee dan mislukt en moeten we deze dan weer terugdraaien? De transitie – het overgaan op een nieuw stelsel – is afgerond. Maar de transformatie – het overgaan op een inhoudelijk nieuwe werkwijze – heeft wellicht ook gewoon meer tijd nodig?
Het rapport van het SCP geeft aan aantal aanbevelingen. Er wordt onder andere gesproken over herbezinnen en bijsturen. Deze twee dingen komen eigenlijk neer op het volgende: voorafgaand aan de decentralisaties zijn doelen gesteld en is een idee gecreëerd over hoe de nieuwe situatie eruit moest komen te zien. Nu – jaren later – blijkt dat sommige dingen misschien minder goed werken in de praktijk of meer tijd nodig hebben om te veranderen dan in eerste instantie werd verwacht. Het advies is dan ook om realistische doelen te stellen, dus: huidige doelen bij schaven en breder denken. Een aantal ideeën en verwachtingen moet worden bijgesteld.
- Kijk breder. Kijk niet alleen naar gemeenten, maar naar alle betrokkenen. Kijk bijvoorbeeld ook naar inwoners of samenwerkingspartners en professionals. Kijk over de grenzen van een wet, door bijvoorbeeld naar aanpalende wetten te kijken.
- De verwachting van de zelfredzaamheid van de inwoner is anders dan in de praktijk. In de praktijk ziet men vaak dat eigen kracht niet haalbaar is of het sociale netwerk minder te belasten is. Ook rijst de vraag: in hoeverre kan je verwachten dat mensen voor elkaar zorgen? En in hoeverre mag en kan je dit iemand opleggen?
- Ga er niet te veel vanuit dat gemeenten goedkoper uit zijn, omdat de zorg nu dichter bij de inwoner plaatsvindt. De afgelopen jaren is namelijk gebleken dat dit niet het geval is. Dus er moet wat (of behoorlijk wat) geld bijkomen.
- Bekijk het vanuit de inwoner (= inwoner centraal). Dit betekent ook integraal werken. Denk dus niet meer alleen vanuit een bepaalde wet, maar kijk over de grenzen en neem als uitgangspunt wat de inwoner nodig heeft. Veel gemeenten zijn al bezig om hier een werkwijze van te maken. Dit doen zij door bijvoorbeeld de omgekeerde verordening te implementeren.
- Tot slot is het advies om het stelsel minder complex te maken. Er zijn nu veel verschillende ministeries die informatie, regelingen etc. communiceren naar gemeenten. Gemeenten moeten dit allemaal bij elkaar brengen. Dit is erg complex geworden. Onder andere door deze constatering is de VNG bezig met het voorbereiden van de Wet op decentraal bestuur. Deze wet moet ervoor zorgen dat er, voordat een decentralisatie plaatsvindt, goed onderzocht wordt op welke manier gemeenten hun taken goed kunnen uitvoeren en wat daarvoor nodig is. In het verleden zijn gemeenten hierin te weinig betrokken. Hieronder kun je zien welke doelen de VNG beoogd met het wetsvoorstel.
Check, dubbelcheck
- Ik heb met verdiept in de onderzoeken, nagedacht over de doelen en de ontwikkelingen van de decentralisaties.
- Ik zou al een leuke inbreng kunnen hebben tijdens een gesprek met als thema: is de gemeente wel geschikt om zulke belangrijke gedecentraliseerde taken uit te voeren.