Bepaalde jeugdhulp is zo specialistisch van aard dat het niet rendabel is om het op gemeentelijk of regionaal niveau in te kopen of te organiseren. Het gaat dan om zorg dat aan de volgende criteria voldoet: 

• Aantal cliënten: Het aantal cliënten is zodanig klein dat het per regio van gemeenten moeilijk is om daarvoor een goed aanbod te contracteren waardoor er risico’s ontstaan om cliënten goed te bedienen;  
• Ordening van het aanbod: het aanbod is zodanig gespreid over het land en klein in omvang dat organisatie op lokaal of regionaal niveau extra hoge transactiekosten en/of administratieve lasten met zich meebrengt; 
• (Zorg)inhoud van het aanbod: de inhoud van het aanbod is zodanig specialistisch dat de kans op het organiseren van een substituut op lokaal niveau moeilijk zal zijn en de drempel voor een aanbieder, om dit als nieuwe dienst aan te gaan bieden, hoog is. 

Het gaat bijvoorbeeld om hulp in het kader van eetstoornissen of gesloten jeugdhulp voor tienermoeders. De Vereniging van Nederlandse Gemeente (VNG) heeft daarom op landelijk niveau in LTA’s contractafspraken gemaakt met een select aantal aanbieders over de inkoop van deze zorg. Dit houdt in dat er samenwerkingsafspraken met deze aanbieders zijn gemaakt, waarin is vastgelegd welke diensten deze aanbieders leveren en voor welke vaste prijs, en met welke voorwaarden. Hoewel de VNG deze contracten heeft gesloten, wordt de zorg vanuit deze aanbieders door gemeenten gefinancierd. Je kunt hier een lijst vinden van de zorg waar de VNG afspraken over heeft gemaakt. 

Een gemeente kan gebruik maken van een LTA-overeenkomst wanneer de jeugdige aan bepaalde criteria voldoet. De criteria verschillen per vorm van zorg en zijn opgenomen in het programma van eisen van het LTA.  

Met een PGB kunnen ouders de benodigde ondersteuning zelf inkopen. Dit betekent dat iemand zelf de ondersteuning regelt, vaak bij een partij waarmee de gemeente geen contract heeft. Bij ondersteuning via PGB komt er meer regelwerk om de hoek kijken dan bij ZIN. Ouders moeten dan bijvoorbeeld zelf een aanbieder zoeken, afspraken maken over de uren en hoe de zorg geleverd wordt, de kwaliteit waarborgen en facturen indienen . De gemaakte afspraken, doelen voor de hulp en de motivering, beschrijven ouder(s) in een plan (budgetplan). De gemeente toetst dit plan en geeft een passend budget. Klinkt misschien als onnodige rompslomp, maar een PGB heeft ook voordelen. 

Een mogelijk voordeel van een PGB is de keuzevrijheid. Zo kan je er met een PGB voor kiezen om iemand uit je sociale netwerk in te zetten voor ondersteuning. Met een PGB kan bijvoorbeeld een tante hulp bieden bij opvoedingsproblemen. Maar je kan er ook voor kiezen om met het PGB een zorgaanbieder in te zetten waar de gemeente geen contract mee heeft, maar waarvan de behandelvisie je erg aanspreekt.     

Betaling van het PGB 

De hoogte van het PGB staat niet vast. Het tarief kan dus per gemeente verschillen. Bovendien is de hoogte afhankelijk van de situatie: hoeveel ondersteuning heeft iemand nodig? En om er nog maar een variabele in te gooien: het uurtarief. Aan de ene kant hebben we namelijk het professionele tarief dat geldt als de ondersteuning geleverd wordt door een zorgprofessional. Aan de andere kant hebben we het niet-professionele tarief. Dat is – niet geheel verrassend – het tarief als de ondersteuning niet door een professional wordt geleverd, bijvoorbeeld door een familielid, kennis of vriend.  

Het PGB wordt niet direct op de bankrekening van de inwoner gestort. Het geld gaat namelijk naar de Sociale Verzekeringsbank (SVB). De SVB betaalt – na de controle van de facturen – de zorgleverancier uit in opdracht van de inwoner. Dit heet het trekkingsrecht. Op deze manier is er minder kans op fraude.  

Voorwaarden PGB

Omdat een PGB organisatorisch meer vraagt van de ouders of het sociaal netwerk van de jeugdige zijn er een aantal voorwaarden gesteld. De voorwaarden zijn: 

• Bekwaamheid: ouders of het sociaalnetwerk moeten op eigen kracht voldoende in staat zijn tot een redelijke waardering van zijn belangen (communicatie, coördineren zorg, zelf kwaliteit borgen, budget kunnen beheren of dit over kunnen laten aan een budgetbeheerder, bekend zijn met de regels en plichten die komen kijken bij een PGB)  
• Motivering: Waarom kiezen ouders voor een PGB en geen ZIN? 

• Zorg aanschaf moet veilig, doeltreffend en cliëntgericht zijn. Gemeenten controleren dit soms door mensen achteraf te vragen naar de ervaringen van de geleverde zorg uit het PGB.  
• Professioneel tarief of niet-professioneel tarief. De meeste gemeenten maken onderscheid tussen verschillende PGB-tarieven. Zo kan het bijv. zijn dat de gemeente een tarief van 50% (t.o.v. ZIN) hanteert voor ondersteuning door het netwerk, 75% voor ondersteuning door een ZZP’er en 90% voor ondersteuning door een professionele organisatie.  

Wanneer ouders voor een PGB kiezen, horen ze dit verplicht te motiveren in een PGB-plan/budgetplan. Daarnaast kan er in een gesprek of door middel van een test onderzocht worden of iemand een PGB kan beheren. Een veel gebruikte PGB vaardigheidstest is die van Per Saldo. 

Nu je een beeld hebt bij de vormen van hulp die vanuit de Jeugdwet geleverd kunnen worden gaan we kijken naar de manieren waarop dit gefinancierd wordt. Met financieren bedoelen we in welke vorm de jeugdige en/of diens ouders de hulp krijgen. Voor het gebruik van een individuele Jeugdwet-voorziening, zijn er vier financieringsvormen mogelijk: 

• Zorg in natura (ZIN) 
• Persoonsgebonden budget (PGB) 
• Landelijk transitiearrangement (LTA) 
• Maatwerkovereenkomst 

We gaan ze hierna één voor één behandelen. Waar we het niet over gaan hebben is een eigen bijdrage. Die bestaat in tegenstelling tot de Wmo, Zvw en WLz namelijk niet in de Jeugdwet. De regering heeft in het recent verschenen coalitieakkoord wel voorgenomen om de mogelijkheid hiervan te onderzoeken. Dus mogelijk wordt deze module in de toekomst met deze informatie uitgebreid. 

Bij een crisis zijn er acute problemen binnen een gezin. Er is een ernstige verstoring van het alledaagse functioneren van een individu of gezinssysteem. Een jeugdige kan bijvoorbeeld een gevaar voor zichzelf zijn of anderen, of is door toedoen van een ander in gevaar. Als er een melding binnenkomt van een crisis is het van belang dat de hulpverlener direct in actie komt. De hulpverlener moet in geval van een crisis binnen 2 uur bij het gezin aanwezig zijn en direct ingrijpen. Hierbij kan de hulpverlener besluiten dat hulpverlening thuis voldoende is om de crisis op te lossen, of dat een crisisplaatsing nodig is. 

Hulpverlening thuis 

Deze hulp start zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen 2 dagen na de melding. Crisishulp thuis leert het gezin hoe het beter met elkaar om kan gaan en helpt met praktische problemen. De maximale duur van crisishulp thuis is 4 weken, daarna wordt naar het vervolg gekeken of er nog andere hulp nodig is. Een voorbeeld van crisishulpverlening thuis is Ambulante Spoedhulp. Ambulante spoedhulp is een kortdurende, intensieve hulpvorm die gezinnen onder andere helpt bij het verkennen en ordenen van de problematiek, het bieden van structuur en veiligheid, het activeren van het sociaal netwerk en het herstellen van de regie in het gezin. Hierbij wordt ook gekeken naar eventuele aanvullende hulpverlening.  

Crisisplaatsing 

Bij een crisisplaatsing wordt de jeugdige (tijdelijk) ergens anders ondergebracht. Bijvoorbeeld binnen het eigen netwerk of bij een pleeggezin of gezinshuis. Qua plaatsing lijkt crisisplaatsing op de reguliere procedure van verblijf. Het grootste verschil met reguliere plaatsing is de snelheid waarmee het in een crisissituatie gebeurt. Een crisisplaatsing gaat niet alleen om de jeugdige uit de crisissituatie op dat moment te halen, maar is bedoeld om de veiligheid ook voor de lange termijn te herstellen en de ontwikkeling van de jeugdige (weer) op gang te brengen. 

Respijtzorg vanuit de Jeugdwet is een lichte vorm van hulp en is ervoor bedoeld om ouders te ontlasten, zodat zij hun rol als opvoeder kunnen blijven vervullen. Het is bedoeld ter voorkoming van uithuisplaatsing. De gemeente is verantwoordelijk voor respijtzorg, dit is vastgelegd in artikel 2.3, lid 3 Jeugdwet. Hierin staat dat het college voorzieningen moet treffen die de ouders in staat stellen hun rol als verzorgers en opvoeders te blijven vervullen. Het is bedoeld voor ouders van jeugdigen onder de 18 jaar oud die een zware wissel trekken op het gezin. Bijvoorbeeld omdat zij boven gebruikelijk toezicht nodig hebben en begeleiding, persoonlijke verzorging of verpleging ontvangen. Pleegouders komen niet in aanmerking voor respijtzorg. Als het om respijtzorg vanuit de Jeugdwet gaat, dan gaat het met name om logeeropvang. 

Logeeropvang 

De gemeente is verantwoordelijk voor logeeropvang. Bij logeeropvang logeert een jeugdige in een logeerhuis. Hier nemen hulpverleners de zorg over de jeugdige tijdelijk over. Logeeropvang is vaak in het weekend of tijdens vakanties, maar kan ook doordeweeks plaatsvinden. Het is altijd in (kleinschalig) groepsverband. Er zijn verschillende soorten logeerhuizen, zoals: 

• Logeerhuizen voor jongeren met een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke beperking 
• Logeerhuizen voor kinderen met ADHD en/of autisme. Hier is een duidelijke structuur aanwezig voor de jeugdigen.    

Het is voor gemeenten en aanbieders lastig om logeeropvang goed te kunnen organiseren. Hoewel logeeropvang een uitkomst biedt voor het ontlasten van het gezinssysteem, is het de vraag of het soms niet te snel wordt ingezet. Zo kan het bijvoorbeeld ingezet worden op het moment dat een gezin het wat zwaar heeft, zonder het gezin te leren hiermee om te gaan. Logeeropvang biedt dan tijdelijk een oplossing, maar geen duurzame oplossing.