Toegang tot jeugdhulp
Gemeenten hebben de wettelijke taak om te zorgen dat er passende jeugdhulp is voor de jeugdigen in hun gemeente én ze moeten de toegang tot deze jeugdhulp organiseren.
Maar wat wordt in dit kader nu bedoeld met toegang? De toegang is in dit geval tweeledig, Het is in ieder geval de plek waar jeugdigen en hun ouders met hun hulpvraag terecht kunnen. En wanneer dat de beste optie is: wordt toegang verleend tot een individuele voorziening Jeugdwet. Zoals we al eerder hebben besproken hebben gemeenten keuzevrijheid in de wijze waarop zij de toegang organiseren. Na een aantal jaren Jeugdwet zijn er een paar varianten te zien die best vaak voorkomen. We gaan deze varianten in organisatievorm hier bespreken.
Bij het organiseren van de toegang tot jeugdhulp zijn een aantal elementen van belang. Ieder van deze elementen gaan we bespreken:
- Melding binnen of buiten de gemeentelijke organisatie
- Indicatie voor jeugdhulp binnen of buiten de gemeentelijke organisatie
- Multidisciplinaire of specialistische teams
- Zelf ondersteuning bieden of alleen verwijzen
- Bij wie zijn de medewerkers in dienst, wie stuurt aan
Melding binnen of buiten de gemeentelijke organisatie
Waar stelt een ouder de eerste hulpvraag? Is dat bij de gemeente zelf en pakt de gemeente het hele traject op? Of belt de ouder naar bijvoorbeeld een CJG of welzijnsorganisatie. Dit zijn vaak aparte teams buiten de gemeente (ook niet altijd). De gemeente komt dan pas in beeld als specialistische jeugdhulp nodig is (of alleen als er betaald moet worden).
Indicatie voor jeugdhulp binnen of buiten de gemeentelijke organisatie
Wie geeft de beschikking voor specialistische jeugdhulp af? Soms is een CJG of welzijnsorganisatie hiertoe gemandateerd. Soms is dit de gemeente. Het gaat er hier vooral om wie gemandateerd is vanuit het college om een beslissing te nemen over de in te zetten jeugdhulp.
Multidisciplinaire of specialistische teams
Gemeenten kunnen ook kiezen of ze hun teams multidisciplinair of specialistisch bemensen. Bijvoorbeeld een integraal team sociaal domein waar Wmo, Participatiewet en Jeugdwet zijn vertegenwoordigd en de inwoner op 1 plek met alle vragen terecht kan. Soms is er een apart (specialistisch) jeugdteam. Ook binnen dit jeugdteam zie je soms netwerkvarianten waarbij een multidisciplinair team is samengesteld (bijvoorbeeld jeugdwerk, schoolmaatschappelijk werk, GGD, MEE, gedragswetenschapper).
Zelf ondersteuning bieden of alleen verwijzen
Soms kan het jeugdteam ook direct hulpverlening bieden, denk bijvoorbeeld aan kortdurende opvoedondersteuning of groepstrainingen. Soms biedt het jeugdteam zelf helemaal geen hulp en doen zij alleen het onderzoek en beslissen welke hulp ingezet moet worden.
Wie is de werkgever van de jeugdprofessional, wie stuurt het team aan
Los van de plek waar de jeugdprofessional werkt is van belang: van wie krijgt deze zijn of haar loonstrookje? Wie stuurt het team aan en aan wie legt de jeugdprofessional verantwoording af.
Het keuzemenu
Het keuzemenu voor een gemeente is dus over het algemeen als volgt:
Melding binnen de gemeente | Melding buiten de gemeente |
Beschikking vanuit de gemeente | Mandaat voor beschikking bij andere organisatie |
Multidisciplinair team | Specialistisch team |
Zelf ook ondersteuning bieden | Alleen verwijzen en/of beschikking afgeven |
Jeugdprofessional in dienst van gemeente | Jeugdprofessional elders in dienst |
Aansturing team vanuit gemeente | Aansturing team vanuit andere organisatie |
Filosofiemomentje: Het keuzemenu zoals hierboven omschreven wil nog wel eens tot onduidelijkheid leiden. Waar moet je nu als ouder of jeugdige naartoe met je vragen en wat kun je verwachten? Gemeenten hebben het verschillend georganiseerd. Een direct gevolg van het decentraliseren van de taken naar de gemeente! Denk eens na over de sfeer en impact die het kan hebben wanneer de gemeente juist voor het één of juist voor het ander kiest?
Twee voorbeelden
Om een beetje een beeld te krijgen van de mogelijkheden omschrijven we hieronder twee varianten die veel voorkomen in de praktijk.
De gemeentelijke toegang
De ouder of jeugdige meldt zich bij de integrale toegang van de gemeente. Hier kijkt de medewerker van de gemeente in welk domein de melding thuishoort (of misschien in welke domeinen). In ons voorbeeld betreft het een hulpvraag voor jeugd. De jeugdprofessional (SKJ-geregistreerd) van de gemeente krijgt de hulpvraag toebedeeld en gaat het gesprek aan met het gezin. Nadat de hulpvraag is onderzocht stelt de jeugdprofessional een plan op en in dit geval wordt afgesproken dat er een opvoedcursus gevolgd zal worden bij het wijkcentrum (geen beschikking) en dat er vooralsnog geen beschikking voor jeugdhulp wordt afgegeven. (Als er wel een beschikking nodig zou zijn, zou deze medewerker die ook afgeven.)
Centrum voor jeugd en gezin
In deze gemeente gaat een ouder of jeugdige met alle vragen eerst naar het CJG. In principe pakt het CJG de hulpvraag zelf op en verleent ook hulp. Alleen wanneer er specialistische hulp nodig is, adviseert het CJG tot het inzetten van een individuele voorziening vanuit de Jeugdwet. Het CJG stuurt het onderzoeksverslag met dit advies naar de backoffice van de gemeente. Daar wordt bepaald of de beschikking zo afgegeven kan worden of dat er aanvullend onderzoek nodig is. De gemeente geeft de beschikking af, maar de inhoud en onderbouwing is in principe door het CJG bepaald.
In dit voorbeeld heeft het CJG dus geen mandaat van de gemeente. Was dat wel zo, dan hadden zij de beschikking kunnen afgeven en was alleen de registratie en betaling door de gemeente gedaan.
Opdracht: Als je zelf (startend) jeugdprofessional bent: geef aan welke keuzes er in jouw organisatie gemaakt zijn
Melding binnen de gemeente | Melding buiten de gemeente |
Beschikking vanuit de gemeente | Mandaat voor beschikking bij andere organisatie |
Multidisciplinair team | Specialistisch team |
Zelf ook ondersteuning bieden | Alleen verwijzen en/of beschikking afgeven |
Jeugdprofessional in dienst van gemeente | Jeugdprofessional elders in dienst |
Aansturing team vanuit gemeente | Aansturing team vanuit andere organisatie |
Geen jeugdprofessional? Stel, je hebt een hulpvraag op het gebied van de Jeugdwet en je woont in de gemeente Arnhem. Wie moet je bellen of mailen om je hulpvraag te kunnen stellen en hulp te krijgen? En met wie moet je contact opnemen als je in gemeente Vlissingen woont?
Tenslotte
Dacht je dat het niet ingewikkelder kon? Ja hoor, het kan nog ingewikkelder. Het is namelijk niet alleen de gemeente die vanuit de wet jeugdhulp kan inzetten. Er zijn nog een aantal andere wettelijke verwijzers die dit kunnen. Het speelveld wordt er nog net iets groter van. Op de volgende pagina gaan we deze wettelijke verwijzers behandelen.
Check, dubbelcheck
- Ik heb een beeld bij de ruimte en vrijheid die een gemeente heeft om de toegang tot jeugdhulp te organiseren.
- Ik heb nagedacht over mogelijke varianten en gefilosofeerd over de impact van de keuzes die een gemeente hierin maakt.