Blog: 5 vreemde termen die je als starter tegenkomt in het sociaal domein

5 februari 2019/inBlog/door
Door: Esmee de With, Sam Mulder en Sophia Murris – Yong professionals 

Wat zeg je nou?!

Met mijn laptop zit ik startklaar om een goede indruk te maken tijdens mijn eerste overleg. Het is mijn eerste werkweek en ik ben zojuist benoemd als notulist. Ondanks een hoopvol begin (het voorstelrondje) gaat het snel bergafwaarts met mijn notuleer skills. Ik type driftig mee, maar de gemeentelijke termen vliegen me om de oren. Al snel kan ik ze niet meer plaatsen in de context. Langzaam begint mijn hoofd op tilt te slaan. Mijn vingers kunnen de woorden niet meer volgen. Het resultaat: een document vol kromme zinnen, die halverwege abrupt eindigen. Het is duidelijk: deze notulist heeft er geen kaas van gegeten. Vergeet het maar met die goede eerste indruk…
Waar veel termen voor anderen aan de tafel vast volkomen logisch waren, waren ze voor mij volstrekt Chinees. Als nieuwkomer of professional binnen een organisatie zal deze situatie je misschien bekend in de oren klinken. Om je alvast op weg te helpen, geven we je in deze blog vijf woorden waar wij binnen het sociaal domein onze vraagtekens bij hadden.

  1. Eigen kracht
    Ja, ja, het toverwoord van onze participatiesamenleving. De inwoner in zijn eigen kracht zetten, het liefst op zo veel mogelijk manieren. De term staat voor het vermogen van een persoon om problemen zelf of met anderen op te kunnen lossen. De focus ligt daarbij niet op wat die persoon niet kan, maar op wat die persoon, ondanks zijn beperkingen, nog wél kan. Het antwoord op alle vraagstukken in de samenleving, tenminste…. zo komt het over als nieuwkomer.
  2. Borgen
    Netflix verslaafden onder ons weten natuurlijk precies waar dit overgaat: de bekende serie over de Deense politiek. Als je over deze serie begint omdat je denkt dat je kan aanhaken, kan het zijn dat je collega’s je raar aankijken. Doe je aan borgen, dan zorg je ervoor dat resultaten niet verloren gaan en dat taken uitgevoerd blijven worden. Een term die wij nog nooit hadden gehoord totdat we in het Sociaal Domein werkten.
  3. Scrummen
    Laat je sportschoenen maar thuis, want scrummen heeft binnen een organisatie weinig te maken met rugby. Bij scrummen worden grote projecten opgedeeld in behapbare kleine stukjes . De methode zorgt ervoor dat de werkwijze meer structuur en ritme krijgt. Het scrummen is helemaal geïntegreerd in de gemeente. Zelfs de meest stoffige gemeenteambtenaar is inmiddels een keer benoemd tot Scrum Master.
  4. Couleur Locale
    Als je dacht dat dit een verfkleur was bij de Gamma dan heb je het goed mis. Je zult deze term misschien wel zijn tegengekomen tijdens een opdracht bij samengevoegde gemeenten. Couleur Locale staat namelijk voor de lokale karakteristieken van een gemeente. Bijvoorbeeld als je een overkoepelende verordening moet ombuigen naar de gemeentelijk specifieke eigenschappen. Bijzonder hoe alles op z’n Frans, opeens meer waarde krijgt…
  5. De gouden driehoek
    Met de gouden driehoek bedoelen we niet het gebied tussen Thailand, Vietnam, Myanmar en Laos. Maar een overleg tussen uitvoering, beleid en kwaliteit, meestal vertegenwoordigd door een kwaliteitsmedewerker, een beleidsadviseur en een coördinator, om tot goede samenwerking te komen. Natuurlijk heel belangrijk, maar wij vonden de term ‘gouden driehoek’ wel een beetje doorslaan.

Dan nog wat tips…
Dit is natuurlijk maar een kleine greep uit de vreemde woorden die je kunt tegenkomen. Voor wat houvast, hierbij nog een paar tips voor iedere starter:

  • Durf te vragen! De drempel om te vragen wat iets betekent, wordt alleen maar groter naarmate je ergens langer werkt (en de kans om door de mand te vallen ook).
  • Neem het jargon van de omgeving over. Het kan in het begin wat onwennig aanvoelen, maar geloof ons, het went veel te snel.
  • Blijf je er bewust van dat deze termen niet voor iedereen vanzelfsprekend zijn. De inwoners van de gemeente waar je voor werkt zullen wellicht een toelichting nodig hebben.

Wij zijn vast niet de enige die af toe onze vraagtekens bij termen zetten. Over welke termen heb jij je binnen jouw organisatie verwonderd?

Blog: Dweilen met de kraan open

26 juli 2018/inBlog/door


Door: Heleen Vermeulen – Senior 

Landelijk trending topic. Gemeenten gaan binnenkort failliet aan het sociaal domein en met name de jeugdhulp. De rijksoverheid die met de decentralisatie jeugd weer een mooie slag van 15 % bezuiniging heeft geslagen, legt de verantwoordelijkheid voor de tekorten neer bij gemeenten. Het rijk wil welwillend meekijken, als gemeenten nog maar eens goed uitleggen hoe dit nou toch allemaal gekomen is.
En hoe is het dan gekomen? En waar pakt de rijksoverheid alweer zijn verantwoordelijkheid niet op?

Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren
De wet ondersteunt onvoldoende de ‘gekantelde visie’. De opdracht aan gemeenten is duidelijk (en gemeenten delen deze visie volledig):
– Ontwikkel preventieve maatregelen
– Lichte hulp waar het kan, zwaar als het moet
– Eén gezin, één plan, één regisseur
– Het gezin in de regie
De jurisprudentie laat nu al zien, dat het kader visionair prachtig is, maar zodra er sprake is van onenigheid tussen inwoner en gemeente, trekt de gemeente juridisch vrijwel altijd aan het kortste eind. Bovendien is er ook nog de snelweg naar jeugdhulp: via je huisarts!

De kool en de geit
Maar het gaat toch niet om het juridische gelijk? Het gaat toch om het samen zorgen dat de minderjarigen binnen onze gemeente veilig kunnen opgroeien. We willen toch het beste voor onze jeugd. Budgetten zijn er alleen om dit doel te bereiken. Met samenwerking los je alles op.

Zeker, we houden allemaal van de kool en van de geit. Maar op dit moment vreet de geit alle kool op en kunnen we als gemeente niets anders doen dan veel met de geit praten. Als de geit niet wil luisteren vanwege de eigen verantwoordelijkheid en deskundigheid van de geit, jammer dan, vastzetten mag niet.

Gek verhaaltje? Misschien, maar vervang kool nu voor ‘het totale beschikbare budget voor de jeugdhulp in een gemeente’ en vervang geit voor ‘het deel van het budget dat aanbieders inzetten na een verwijzing door de huisarts’. En dan is heel helder te zien in welke positie gemeenten door het rijk zijn geplaatst.

Het rijk kan de kool en de geit best sparen en iedereen te vriend houden. Gemeenten moeten de kool toch zelf betalen!



Blog: Eenzaamheid aanpakken

21 december 2017/inBlog/door


Door: Harm Luursema – Yong professional

Eenzaamheid raakt ons allemaal ergens in ons leven. Arm of rijk, jong of oud. Ook mensen die ‘geslaagd’ zijn in het leven krijgen te maken met eenzaamheid. De maatschappelijke gevolgen van eenzaamheid zijn aanzienlijk en gemeenten beseffen dit en kijken niet meer weg. Zelf was ik in mijn studententijd betrokken als vrijwilliger bij projecten tegen eenzaamheid. Vaak begon dit als een praktische klus zoals een kamer verven of een tuin opruimen bij iemand die dit niet meer zelf kon doen. Maar als je bij iemand thuis was bleek dat het niet alleen om die frisse kamer of een nette tuin ging. Het ging ook om het contact, een luisterend oor of een leuk gesprek.

Eenzaamheid als maatschappelijk probleem
Eenzaamheid is veel meer dan je alleen voelen: “Onder de mensen komen is net zo belangrijk als eten en drinken” stelt psychiater Dirk de Wachter. Eenzaamheid is gerelateerd aan diverse negatieve gevolgen zoals ziekte, depressie en suïcide. Dat is niet een situatie waar mensen dus lang in moeten blijven. Meer dan 40% van de Nederlands geeft aan zich eenzaam te voelen (bron). Vaak denken we bij eenzaamheid aan ouderen, maar ook jonge mensen voelen zich geregeld eenzaam (bron). Daarnaast constateerde het SCP recent dat eenzaamheid onder kwetsbare groepen toeneemt. Eenzaamheid is dus een prangend thema in verschillende lagen van onze bevolking, waar tot voor kort te weinig aandacht voor was. Zonde, gezien de vele bekende negatieve gevolgen.

Verschil maken als overheid
Hoogleraar medische ethiek Dick Willems stelt dat de overheid niet het probleem van eenzaamheid kan oplossen. Eenzaamheid volledig oplossen kan de overheid inderdaad niet. Maar ik denk ook dat gemeenten verschil kunnen maken. De gemeente Rotterdam laat zien dat een gemeentelijk actieplan veel uit kan maken voor inwoners die met eenzaamheid kampen (bron). Volgens Movisie is goede lokale samenwerking en afstemming belangrijk voor de aanpak van eenzaamheid (bron). Vrijwilligers doen veel belangrijk werk en het is positief als gemeenten hierin faciliteren en in ieder geval niet tegenwerken. Daar ligt een belangrijke taak voor gemeenten.

Maatwerk leveren
Zo kunnen gemeenten initiatieven tegen eenzaamheid omarmen en faciliteren. Met name structurele en kleinschalige projecten verdienen de aandacht. Projecten waarin oog is voor de karakters en interesses van de betrokken mensen. Het is nodig dat een coördinator persoonlijk contact heeft met deze mensen en vraagt wat hun behoefte is. Deze behoefte is enorm divers merkte ik tijdens mijn vrijwilligerswerk. Het loopt uiteen van het bezoeken van musea, tot het spelen van een spelletje en tot het bekijken van een sportwedstrijd. Door mensen te koppelen op basis van interesses creëer je een gelijkwaardige relatie die langdurig kan voortbestaan. Dat verschilt met hulp die vanuit de formele zorg geboden wordt. Op die manier kan eenzaamheid echt uit de levens van mensen verdwijnen, in plaats van het tijdelijk naar de achtergrond te verschuiven.

Gemeenten zijn aan zet
De komende maanden werkt Minister van VWS Hugo de Jonge aan het ‘pact voor de ouderenzorg’. Eenzaamheid is één van de speerpunten in dit pact en staat dus op de politieke agenda. Nu is het aan gemeenten om beleid te maken, gericht op het verminderen van eenzaamheid. De aanpak hoeft niet moeilijk te zijn: neem de regie en breng mensen bij elkaar. Investeer in buurthuizen, ontmoetingscentra en maatjesprojecten en met name in de relaties die daaruit ontstaan. Want zoals Hugo de Jonge zegt: “Ik weet dat we leven in tijden van individualisering, maar ik weiger me daarbij neer te leggen.”



Blog: De mantelzorger in de spotlights

10 november 2017/inBlog/door


Door: Sophia Murris – Yong professional

Vandaag is het de Dag van de Mantelzorger. Reden voor veel organisaties om extra aandacht te geven aan de mantelzorgers. Niet vreemd ook, want mantelzorgers zijn een onmisbare bouwsteen in ons zorgsysteem. Vanuit mijn werk als Wmo-consulent kan ik alleen maar waardering geven voor alles wat zij doen. Hier één dag per jaar aandacht aan besteden is naar mijn idee dan ook niet voldoende. Met de verdere bezuinigingen in de zorg is het van cruciaal belang deze groep meer aandacht en ondersteuning te bieden.

Mantelzorg is zorg die mensen verlenen aan anderen binnen hun gezin, familie of sociale netwerk met een fysieke, verstandelijke of psychische beperking. Mantelzorg gaat de gebruikelijke zorg te boven en is daarnaast op onbetaalde basis. Bijna vier miljoen Nederlanders verlenen een vorm van mantelzorg. Ongeveer één op de zes mantelzorgers helpt meer dan acht uur per week, vaak gedurende een langere tijd (50.000 mensen). Mantelzorg wordt bijna altijd verleend naast werk, studie of andere zorgtaken (SCP 2015). De ondersteuning en zorg die mantelzorgers bieden maakt vaak het verschil tussen thuis kunnen blijven wonen of opgenomen worden in een instelling of een zorgtehuis. Dat zo veel mensen zich inzetten om dit verschil voor hun naasten te maken is lovenswaardig. Mantelzorg is echter niet voor iedereen makkelijk vol te houden. Zo’n tien procent van de mantelzorgers (450.000 mensen) is overbelast of dreigt overbelast te raken (SCP 2015).

Sinds de Wmo 2015, is het de taak van de gemeente om, in het kader van zelfredzaamheid, mantelzorg en hulp uit het sociale netwerk te stimuleren en te faciliteren. De meeste gemeenten doen dit via een mantelzorgcompliment in de vorm van een geldbedrag of tijdelijke huishoudelijke ondersteuning. Ook kan er respijtzorg – de tijdelijke overname van de zorg van de hulpbehoevende – worden geboden.

De diversiteit in mantelzorgers is groot. Zo zijn er mensen die zorg verlenen aan hun dementerende partner, ouders die zorgen voor hun gehandicapte kind en kinderen die ondersteuning bieden aan hun (bejaarde) ouders. Ook het ziektebeeld van de zorgbehoevende is van invloed. Mantelzorg bieden aan langdurig zieken of aan naasten met een psychiatrische aandoening wordt ervaren als het zwaarst (SCP 2012). Het is dan ook niet vreemd dat de ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers erg kan verschillen.

In de praktijk blijkt dat veel mantelzorgers, ondanks de zware belasting, niet snel om hulp of ondersteuning vragen. Zij geven de zorg die ze bieden uit liefde en/of uit plichtsgevoel. De zorg die ze geven komt vaak voort uit een gevoel van vanzelfsprekendheid: het is normaal dat je deze zorg biedt, de ander zou het omgekeerd ook doen. Vaak vragen mantelzorgers pas om hulp als zij de zorg zelf niet meer kunnen dragen, en het dus te laat is.

Mantelzorgondersteuning bieden gaat daarom verder dan alleen het bieden van een mantelzorgcompliment of het aanbieden van respijtzorg. Movisie (2015) en Expertisecentrum Mantelzorg (2015) geven de volgende adviezen om ondersteuning toegankelijk te maken voor mantelzorgers:

  • Maak mantelzorgondersteuning laagdrempelig en passend in de situatie van de mantelzorger en zorgbehoevende.
  • Geef aandacht aan de mantelzorger tijdens huisbezoeken en praat vroegtijdig over de ondersteuningsmogelijkheden die er zijn. Erken mantelzorgers en behandel hen op een gelijkwaardige manier. Blijf met hen in gesprek.
  • Versterk het netwerk om de mantelzorger en zorgbehoevende heen, zodat de mantelzorger er niet alleen voor staat.
  • Werk samen met andere zorginstellingen en pas de geboden zorg op elkaar aan.

Kortom: Veel mensen zien hun taak als mantelzorger als een vanzelfsprekendheid en hierdoor vragen zij vaak te laat om hulp. Daarom de schone taak aan gemeenten om scherp te zijn op een ondersteuningsbehoefte. Het tijdig indiceren van de juiste maatwerkvoorziening of het doorverwijzen naar lotgenotenbijeenkomsten is soms net de extra ondersteuning die mantelzorgers nodig hebben om hun zorg te kunnen blijven verlenen. Zowel beleid als uitvoering moeten hier constant alert op zijn. Gemeenten: zorg voor uw mantelzorgers!



Blog: Integraal werken binnen het sociaal domein; tussen droom en daad…

25 oktober 2017/inBlog/door


Door: Heleen Vermeulen – Senior

Integraal denken en werken binnen het sociaal domein gaat iedereen aan van bestuurders tot consulenten, van aanbieders tot inwoners. Door de samenhang tussen leefgebieden van de inwoners is het voor professionals noodzakelijk met een integrale blik naar sociale vraagstukken te kijken. We willen het allemaal, maar zoals Willem Elsschot al schreef tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.

Hoe slechten we de hobbels die de overheid (de wetten) en wijzelf (de praktische bezwaren) opwerpen… Een deel van de oplossing zit ‘m in het breed opleiden en ervaring op laten doen van met name nieuwe medewerkers in het sociaal domein. Iets wat op dit moment op grote schaal juist niet gebeurt.

Wat is vaak de praktijk? Er is met spoed (tijdelijk of vast) ondersteuning nodig in een beleidsveld. De potentiële kandidaten melden zich en er volgt een selectie.Wie worden er geselecteerd? De kandidaten die aantoonbaar het werk gedaan hebben, dat nu gevraagd wordt. Hoe meer overeenkomsten, hoe gewilder de kandidaat.Heeft iemand eenmaal werkervaring in een kolom, dan wordt hij of zij snel juist déze kolom ‘ingezogen’. Breed denken en werken wordt onbedoeld tegengewerkt door het mantra van ‘specifieke werkervaring’.

Zo organiseren we zelf als managers sociaal domein de verkokering, waar we tegelijkertijd hartgrondig tegen vechten. Want menig manager, die de ‘ervaren’ kracht zelf heeft aangenomen, biedt ook een programma aan het team aan om uit hun eigen koker te komen. Want uiteindelijk is het nodig dat medewerkers buiten hun eigen kader kunnen kijken.

Tegen de verkokering van professionals is een probaat middel. Stop ze niet ín de koker, dan hoef je ze er ook niet uit te halen! Zorg vanaf het begin dat (jonge) mensen aan de slag gaan binnen het sociaal domein, dat zij niet één koker in hoeven. Laat ze werken binnen verschillende beleidsterreinen en op verschillende functies. Hierdoor ontstaat integraal denken en werken vanzelf.

Maar hoe moet dat met jonge nieuwe medewerkers die niet de inhoudelijke kennis en ervaring hebben? Hebben we daar niet heel veel last van in ons team? In de praktijk blijkt dit reuze mee te vallen. Jonge mensen doen kennis op door ervaring in een hoog tempo. De nieuwe professional wil namelijk in zichzelf investeren, zowel op het gebied van kennis als van vaardigheden. Maak de werknemer zelf verantwoordelijk voor zijn kennisniveau. Niet de werkgever, maar de werknemer is verantwoordelijk voor het hebben van de juiste kennis. Investeer daarnaast in houding en gedrag. Beloon pro-actief gedrag, stimuleer (zelf)reflectie en spoor werknemers aan om buiten de kaders te kijken. Dit zal op lange termijn het integrale denken en werken binnen het sociaal domein versterken.

De tijd van de one-trick pony is voorbij, de nieuwe generatie professionals loopt zich al warm. Geef ze de kans!